ابو العباس مستغفریابو العباس، جعفر بن محمد بن معتز بن محمد بن مستغفر بن فتح بن ادریس مستغفری نسفی سمرقندی نخشبی حنفی، در سال ۳۵۰ هجری در شهرنسف در نزدیکی سمرقند و در خانواده‌ای اهل علم به دنیا آمد. ۱ - خاندانپدر و پدر بزرگ او از علمای آن سامان به شمار می‌آمدند و در تربیت او نقش مهمی را عهده‌دار شدند. جعفر بن محمد مستغفری از خاندانی اهل علم بود. پدرش ابو علی، محمد نسفی معروف به «شیخ»، از علمای منطقه خود بود. (۳۱۸- ۳۷۲ هجری) او از محضر درس ابا حفص احمد بن محمد عجلی استفاده کرد. پدر بزرگش ابو بکر معتز بن محمد بن مستغفر هم از مشایخ روایی است. فرزندش ابوذر بن جعفر بن محمد مستغفری خطیب شهر نسف بود و بعد از پدر جانشین وی گشت. او از محضر درس پدر و ابو الفضل، یعقوب بن اسحاق سلامی و ابو محمد، عبد الملک ابن مروان میدانی و ابو علی حاجبی بهره برده بود. ۲ - تحصیلاتجعفر بن محمد مستغفری از همان دوران کودکی در زادگاه خود شهر نسف نزد پدر و پدر بزرگ خود به فراگیری علم و دانش مشغول گشت. سپس در مجلس درس ابو محمد عبدالله بن محمد زر رازی حاضر شد. بعد از آن به سرخس رفت و در مجلس درس ابن ابی علی، زاهر بن احمد سرخسی شرکت کرد. سپس به بخارا رفت و در مجلس درس محمد بن احمد غنجار حافظ شرکت نمود. بعد از آن به مرو رفت و از محضر ابو الهیثم محمد بن مکی استفاده برد. ۳ - شخصیتجعفر بن محمد مستغفری از علمای بزرگ دوران خود در منطقه ماوراء النهر و شمال استان خراسان به شمار می‌آمد. او پیرو مذهب «حنفی» و در اصول عقاید پیرو مسلک «اشعری» بود. برخی او را پیرو مذهب شافعی دانسته‌اند و برخی دیگر احتمال داده‌اند که او شیعه باشد. کتاب او «طب النبی صلی الله علیه و آله» در میان علمای شیعه مشهور است و بسیار سفارش به مطالعه آن شده و خواجه نصیر الدین طوسی از وی تعبیر به «شیخ» و «امام» می‌کند. ۴ - سخنان علماسمعانی درباره ایشان می‌گوید: «خطیب نسف کان فقیها، فاضلا و محدثا مکثرا، صدوقا». یعنی: او خطیب شهر نسف و شخصیتی فقیه، دانشمند و محدثی بزرگ بود که روایات فراوانی را روایت کرده و انسانی راستگو بود. «ابن قطلوبغا» در کتاب «تاج التراجم» می‌گوید: «خطیب نسف لم یکن بما وراء النهر فی عصره مثله، کان فقیها، محدثا، فاضلا، مکثرا، حافظا، صدوقا». یعنی: او خطیب شهر نسف و در دوران خود شخصیتی بی‌نظیر در منطقه ماوراءالنهر بود. او شخصیتی فقیه، راوی حدیث و دانشمند بود و روایات فراوانی را روایت کرده است. او حافظ قرآن است و روایات فراوانی را نیز حفظ کرده و انسانی راستگو است. میرزا عبدالله افندی، صاحب کتاب ریاض العلما درباره ایشان می‌فرماید: «الکامل الجلیل المعروف بالشیخ الامام». یعنی: او شخصیتی کامل و دارای کمالات بوده و بزرگوار و معروف به شیخ و امام است. ۵ - اساتیداو از محضر درس علمای فراوانی بهره برده است مانند: ۱- پدرش ابو علی محمد بن معتز مستغفری ۲- پدر بزرگش ابو بکر معتز بن محمد بن مستغفر ۳- ابن ابی علی زاهر بن احمد سرخسی ۴- ابو سهل هارون بن احمد استرآبادی ۵- ابو عبدالله محمد بن احمد غنجار حافظ ۶- ابو الهیثم محمد بن مکی کشمیهنی ۷- ابو محمد عبدالله بن محمد بن زر رازی و شخصیت‌های فراوان دیگر. ۶ - شاگردانعلمای فراوانی نیز از محضر درس ایشان بهره بردند مانند: ۱- فرزندش ابوذر بن جعفر بن محمد مستغفری ۲- ابو محمد عبد العزیز نخشبی نسفی (متوفای ۴۵۶ یا ۴۵۷ هجری) ۳- قاضی ابو منصور سمعانی جد اعلای ابو سعد سمعانی ۴- حافظ ابو محمد حسن بن احمد سمرقندی ۵- قاضی ابو علی حسن بن عبد الملک و شخصیت‌های فراوان دیگری از علما. ۷ - تالیفات۱-طب النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، ۲-تاریخ نسف، ۳-تاریخ سمرقند، ۴-تاریخ کش، ۵-معرفة الصحابة، ۶-دلائل النبوة، ۷-کتاب الاوائل، ۸-شمائل النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، ۹-فضائل القرآن، ۱۰-خطب النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم یا الخطب النبویة. ۸ - وفاتابو العباس مستغفری، این دانشمند بزرگ، پس از عمری خدمت به اسلام، در جمادی الاولی سال ۴۳۲ هجری در شهر نسف دیده از جهان فروبست و به دیار باقی شتافت. ۹ - عناوین مرتبططب النبی ۱۰ - منبعنرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |